Zamek Nadziei - Bułat Okudżawa. Dźwigam ku niebu zamek mojej nadziei. nie chcąc pomocy. sił może braknie - nic to. Byle zachować nadzieję. Mija wiosna za zimą, jesień za latem. Zima pali mnie mrozem, a lato znojem. I chichoczą nade mną sroki pstrokate. Ale ja mam je za nic. VI (Sonety polskie) Dlaczego sonet, pytasz mnie kochana. Ciało jak atłas, kora zaś mózgowa to lustro luster lub bogów ironia. Banał Proces kolokwializacji polskiego języka (i związanej z nim wulgaryzacji) nasilił się w XX-leciu międzywojennym. Najczęściej z tego okresu przywoływany jest Tuwim z tekstem „Całujcie mnie wszyscy w dupę” czy „Na pewnego endeka, co na mnie szczeka”: „Próżnoś repliki się spodziewał, nie dam ci prztyczka ani klapsa. Wystarczy sięgnąć po utwory Tuwima. U najbardziej znanego poety grupy Skamander tekstów kontrowersyjnych nie brakuje. Oprócz słynnej "Wiosny" i wiersza "Całujcie mnie wszyscy” (wiadomo gdzie), na uwagę w tym kontekście zasługuje utwór „Na pewnego endeka, co na mnie szczeka”: Próżnoś repliki się spodziewał Cztery ściany świata Przed ścianą dźwięku stoją głusi Modlą się do muzyki Kiedy nie pragniesz, kiedy musisz Lepiej być nikim Przed śc Julian Tuwim "Na pewnego endeka co na mnie szczeka". Próżnoś repliki się spodziewał, Nie dam ci prztyczka ani klapsa Nie powiem nawet:"Pies cię jebał"-Bo to mezalians byłby dla psa". A ja natchniony niegdyś Tuwimem sam napisałem taki czterowiersz w odpowiedzi jednemu chamowi na GoldenLine:bo to mezalians byłby dla psa Cyganka Prosiłem znajomą Cygankę Aby naśladowała stary obraz I przemówiła starą mądrością. Cofnęła podbródek, A szyję i głowę Ucz Na ulicy Wariatka Jak to się łatwo mówi jak to się łatwo myśli Nie o takiej którą zamyka się na klucz ale o takiej którą spotkać możn Pieśń o Balladach i romansach Borowikami pachnie noc ściółką i mchem i ściętą brzozą Wozem w literkach i półkoszkach pijani chłopi Don Kichot szmerem kropel zaszumiała na cedrach alkoholem nocy cierpka ciecz piersiom stal kolczugi ustom zimny miecz miguelu miguelu s Vpx2W. Napisane przez J. Olczak. "KUTAS" MICKIEWICZA CZYLI... O WULGARYZMACH W LITERATURZE UWAGA! TEKST ZAWIERA WULGARYZMY Współczesny pisarz Janusz Rudnicki, nie bez poczucia dumy narodowej, zauważa: „Wulgaryzmy to maszty statku języka polskiego. Na nich dopiero rozpiąć można czyste, białe żagle mowy wysokiej. (…) właśnie ich zazdroszczą nam Czesi. Tego, ile przedrostków dodać można do tych dwóch czasowników wyrażających w zasadzie rytmiczny ruch biodrami. I za każdym razem znaczenie będzie inne.” Rzeczywiście, wystarczy dodać dowolny formant, aby zmienić ich (czasowników) znaczenie, np. przejebać – stracić, zajebać – ukraść, zjebać – zepsuć, pojebać – pomieszać, ujebać – uciąć, oblać komuś egzamin, wjebać – zjeść, pobić; podobnie rzecz się ma z "pierdolić". (Co ciekawe, według Etymologicznego słownika języka polskiego Andrzeja Bańkowskiego słowo "pierdolić" było przed XIX wiekiem „słowem całkiem «przyzwoitym», używanym i w salonach, dla eufonii swojej”; dla przykładu Józef Wybicki w liście z 1783r. pisze: „co ona pierdoli?”, pytając adresata o sens wypowiedzi pewnej damy; stąd wniosek, że kiedyś "pierdolić" znaczyło jedynie "gadać bez sensu"). A poeta Jacek Podsiadło formułuje w obronie wulgaryzmów następującą „filozofię” nadużywania tych ekspresywnych form wypowiedzi: "O wulgaryzmy walczę jak o wszystko inne. O wolność słowa po prostu. Bo ja kocham słowo, uwielbiam polski język. A wśród jego bogactw są też wulgaryzmy. [...] trzeba odróżnić, kiedy jest czas i miejsce na rzucanie mięsem, kiedy - jak to nazywają w Rosji - „nienormatywna leksyka” jest nośni­kiem agresji i chamstwa, a kiedy zupełnie czego innego". Znamienne, że przeciętni użytkownicy języka, nieświadomie solidaryzując się z Podsiadłą, wulgaryzmów najczęściej - aczkolwiek bezrefleksyjnie - używają w mowie, a rzadko - w piśmie. Być może z obawy przed ujawnieniem swoich rażących braków w edukacji polonistycznej. No bo jak "to" napisać: przez "h" czy "ch"? Na marginesie mogę dodać, że w praktyce szkolnej wulgaryzmy bywają pomocne w tłumaczeniu zawiłości gramatycznych. Ot, choćby w rozstrzyganiu dylematu: "w cudzysłowie" czy "w cudzysłowiu"? Oczywiście: "w cudzysłowie". Tak jak "w dupie"! Czym jest wulgaryzm? Znawca tematu, prof. Maciej Grochowski, proponuje następującą definicję: „Wulgaryzm to jednostka leksykalna, za pomocą której mówiący ujawnia swoje emocje względem czegoś lub kogoś, łamiąc przy tym tabu językowe“. Co ciekawe, polszczyzna oswajała nas z wulgaryzmami już od swoich początków. U "ojca literatury polskiej" czytamy: Ziemię pomierzył i głębokie morze, Wie, jako wstają i zachodzą zorze; Wiatrom rozumie, praktykuje komu, A sam nie widzi, że ma kurwę w domu. Jan Kochanowski "Na matematyka" Od XVI wieku wyraz "kurwa" funkcjonował już jako wulgaryzm. Wbrew obiegowej opinii, etymologicznie słowo to nie pochodzi od łacińskiego "curvus", ale wywodzi się z języka prasłowiańskiego, pierwotne oznaczało prawdopodobnie kurę lub kokoszkę. Według prof. Walerego Pisarka słowo powstało od *kurъ w znaczeniu kogut, a jego użycie w stosunku do lubieżnej kobiety powstało przez analogię do jego zachowania. Współcześnie "kurwa" (zdaniem cytowanego już Macieja Grochowskiego - słowo "krótkie i dźwięczne") jest najpopularniejszym wulgaryzmem, ale jego użycie często sprowadza się do partykuły emfatycznej, czyli służy podkreśleniu emocjonalności pustej semantycznie wypowiedzi. "Słownik polszczyzny rzeczywistej", wrocławsko-łódzkiego zespołu naukowego o nazwie janKomunikant, podaje słowo "kurwa" w czterdziestu siedmiu funkcjach komunikacyjnych, takich jak: zachwyt, dezaprobata, groźba, złość, pogarda, rozładowanie napięcia, a także zwykły przerywnik. Wróćmy do literackich ujęć najpopularniejszego wulgaryzmu. Podobno Aleksander hr. Fredro, gdy był w złym humorze (co zdarzało się dość często), okropnie świntuszył. Na przykład w poemacie "Sztuka obłapiania" (pierwotny tytuł "Sztuka jebania"), wydanym w 1817 roku, radził: Jeb, Młodzieńcze, jeb, lecz miej zwyczaj drogi, Ze świecą kurwie patrzeć między nogi. Niestety, przy okazji muszę obalić kolejny mit: Fredrze często przypisuje się autorstwo tzw. XIII księgi "Pana Tadeusza", opisującej z użyciem mnóstwa wulgaryzmów noc poślubną Tadeusza i Zosi, ale jej autorem jest prawdopodobnie XIX-wieczny satyryk Włodzimierz Zagórski. Niespodziewanie, również poeci dworskiego baroku nie stronili od wulgaryzmów. Jan Andrzej Morsztyn z subtelnością właściwą współczesnym internetowym hejterom charakteryzuje pewne „Małżeństwo”: Sameś skurwysyn, kurwa twoja żona, Tak się ty diabłu godzisz jak i ona: Gracie oboje, oboje pijecie, Wzajem kradniecie, wzajem się bijecie. Gdyście tak równi i tak siebie godni Jak wiecheć zadku czemuż tak niezgodni! Ten sam Morsztyn - mistrz wirtuozerskich konceptów - wystawił poetycki "Nagrobek kusiowi”, w którym wyraża żal związany ze śmiercią… (spójrzcie na tytuł): Kuś umarł, kpy w sieroctwie. A cóż będą czynić I któregoż o tę śmierć z bogów będą winić? Parki nielutościwe, okrutne boginie, Czy nie wiecie, że z kusiem oraz i świat ginie? Mogłyście go, zwyczajem Starego Zakonu, Obrzezać, ciemnego nań nie przywodząc skonu; Mogłyście świata taką nie smęcić żałobą Nieśmiertelną, choć ciężką złożyć go chorobą; Albo weszkami wyssać, albo skrzywić kiłą, Albo francą zarazić starą i zawiłą. A nasz wieszcz narodowy?! Ten to dopiero miał fantazję i w "Panu Tadeuszu" kazał mężczyznom chodzić z "kutasami" na wierzchu: (…) Klucznikiem siebie tytułował, Iż ten urząd na zamku przed laty piastował. I dotąd nosił wielki pęk kluczów za pasem, Uwiązany na taśmie ze srebrnym kutasem. I po raz drugi w tym miejscu: Woźny pas mu odwiązał, pas słucki, pas lity, Przy którym świecą gęste kutasy jak kity, Z jednej strony złotogłów w purpurowe kwiaty, Na wywrót jedwab czarny, posrebrzany w kraty; Pas taki można równie kłaść na strony obie: Złotą na dzień galowy, a czarną w żałobie. Ale... zaraz, zaraz. W przypadku mickiewiczowskiego "kutasa" mamy do czynienia z pejoratywizacją, czyli nadawaniem wyrazom znaczenia ujemnego (pejoratywnego). "Kutas" to dawne określenie frędzla, ozdoby szmuklerskiej w postaci pędzla z nici lub sznureczków. (Gwoli ścisłości, Mickiewicz używał tego słowa w języku codziennym w znaczeniu dzisiejszym, czyli wulgarnym. Antoni Edward Odyniec w "Listach z podróży" relacjonuje wędrówkę Mickiewicza po Alpach pewnego jesiennego deszczowego dnia, fakt ten przemoknięty wieszcz kwituje stwierdzeniem: "Kutas, kto podróżuje w jesieni"). U Flauberta natomiast - w tłumaczeniu Alfreda Iwieńskiego z 1912 roku - mężczyźni noszą kutasy przy ... czapce: "Wyjął z czapki wełnianej z szarymi kutasami list (...)", "(...) rodzaj woreczka (...), z którego się zwieszał na cieniutkim sznurku złoty kutas na podobieństwo żołędzi. Czapka była nowa (...)" (oba cytaty z powieści "Pani Bovary"). Zjawiskiem odwrotnym do pejoratywizacji jest melioratywizacja, czyli proces, w którym leksem o zabarwieniu negatywnym staje się neutralny. Przykładem może być wyraz "kobieta", który pochodzi od staropolskiego „kob”, czyli chlew bądź „koba” – kobyła. Morfem „-eta” jest zgodny z końcówkami ówczesnych (XVI w.) imion: Elżbieta, Greta czy Markieta. Jeszcze w XVII w. było to określenie obraźliwe i stosowane jako wyzwisko, głównie w środowisku mieszczańskim. W zachowanych tekstach białogłowy skarżyły się: „Dla większego zelżenia kobietami nas zową” (M. Bielski, „Sejm niewieści”, 1586). Dopiero od połowy XVIII wieku wyraz „kobieta” zaczął być używany w znaczeniu neutralnym. Słowo to wyparło staropolską „białogłowę” i „niewiastę". Proces kolokwializacji języka (i związanej z nim wulgaryzacji) nasila się w XX-leciu międzywojennym. Wystarczy sięgnąć po utwory Tuwima. U najbardziej znanego poety grupy Skamander tekstów kontrowersyjnych nie brakuje. Oprócz słynnej "Wiosny" i wiersza "Całujcie mnie wszyscy...” (wiadomo gdzie), na uwagę w tym kontekście zasługuje utwór „Na pewnego endeka, co na mnie szczeka”: Próżnoś repliki się spodziewał Nie dam ci prztyczka ani klapsa. Nie powiem nawet "Pies cię jebał", bo to mezalians byłby dla psa. Z literatury czasów PRL-u warto przypomnieć kontrowersyjną (wówczas!) twórczość Andrzeja Bursy i Rafała Wojaczka, poetów niegdyś kultowych. Charakterystyczny dla obu autorów jest bunt wobec mieszczańskiego społeczeństwa, skrajny nihilizm oraz demaskatorski opis rzeczywistości, dokonujący się w konwencji turpizmu: możliwe że mógłbym użyć jej inaczej np. napisać 4 reportaże o perspektywach rozwoju małych miasteczek ale mam w dupie małe miasteczka mam w dupie małe miasteczka mam w dupie małe miasteczka Andrzej Bursa "Sobota" "Przerażający bełkot francuskiego szaleńca, w którym nekrofilia, gwałt połączony z morderstwem księdza, profanacja ołtarza i hostii, odrażające okrucieństwo i fascynacja fekaliami łącza się w monstrualnych opisach, z których nie sposób zacytować choćby niewielkiego fragmentu" - tak zawartość "bruLionu" (najbardziej rewolucyjnego czasopisma okresu transformacji ustrojowej) recenzował jeden z konserwatywnych krytyków. Odpowiedzią na zarzuty tych, którzy odmawiali poezji „bru­Lionowej” jakiejkolwiek idei (np. Julianowi Kornhauserowi), był wiersz Marcina Barana, Marcina Świetlickiego i Marcina Sendeckiego pt. "Wiersz wspólny (półfinałowy)": Napisalibyśmy wiersze Pełne niezłych idei Lub jakichkolwiek Ale, drogi Julianie, Żadna nie stoi za oknem. Tak, za oknem ni chuja idei Z "bruLionem" związani byli twórcy uważani dziś za "klasyków współczesnej literatury polskiej": Miłosz Biedrzycki, Izabela Filipiak, Natasza Goerke, Manuela Gretkowska, Jacek Podsiadło, Krzysztof Kohler, Piotr Siemion, Marcin Baran i Marcin Świetlicki (ten ostatni był także wokalistą zespołu Świetliki; poniżej kultowa dla mojego pokolenia "Nieprzysiadalność” z licznymi "wiązankami", którymi obdarowywany jest adresat liryczny). W wierszu Piotra Czerskiego "dopisek" czytamy: Jechałem nocnym autobusem widziałem studentów i dresiarzy widziałem. mówili: chyba się w tobie zakochałem, mała, mówili: chyba się w tobie zajebałem, dziwko. Zrozumiałem: język także nie ma nic do rzeczy. Owszem, język ma wiele do rzeczy. Pisarz i poeta Jacek Dehnel w jednym z wywiadów przyznał, że "wulgaryzmy nie są brzydkie". Brzydkie w poezji może być "serce". Brzydkie, bo wyświechtane. A klnąć można pięknie. Jak bohaterowie „Szewców” Witkacego: Wstać mi tu w tej chwili do tego całego burdygielu, skorkowaciały, spurwialy mózgu. Milcz, sflądrysynie, milcz, skurczyflaku. Jarosław Olczak BIBLIOGRAFIA Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, pod redakcją Macieja Grochowskiego, Warszawa 2002 Andrzej Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, Warszawa 2000 janKomunikant, Słownik polszczyzny rzeczywistej (siłą rzeczy fragment), Łódź 2011 Joanna Chłosta-Zielonka, Skąd się wzięły wulgaryzmy w literaturze po 1989 roku?: obraz kultury literackiej urodzonych w latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, "Prace Językoznawcze" 14, 2012, s. 43-53. Jarosław Marek Rymkiewicz, Adam Mickiewicz odjeżdża na żółtym rowerze, Warszawa 2018 Drukuj E-mail Raz pod wozem, raz w nawozie Love this track Set as current obsession Go to artist profile Get track Loading Listeners 2 Scrobbles 7 Listeners 2 Scrobbles 7 Love this track Set as current obsession Go to artist profile Get track Loading Join others and track this song Scrobble, find and rediscover music with a account Sign Up to Do you know a YouTube video for this track? Add a video Lyrics Add lyrics on Musixmatch Lyrics Add lyrics on Musixmatch Do you know any background info about this track? Start the wiki Related Tags Add tags Do you know a YouTube video for this track? Add a video Featured On We don‘t have an album for this track yet. View all albums by this artist Featured On We don‘t have an album for this track yet. View all albums by this artist Don't want to see ads? Upgrade Now External Links Apple Music Don't want to see ads? Upgrade Now Shoutbox Javascript is required to view shouts on this page. Go directly to shout page About This Artist Do you have any photos of this artist? Add an image Raz pod wozem, raz w nawozie 5 listeners Related Tags Add tags Do you know any background info about this artist? Start the wiki View full artist profile Don't want to see ads? Upgrade Now External Links Apple Music Trending Tracks 1 2 3 4 5 6 View all trending tracks Features Jestem ciekawa, jak wygląda poselski ban @pani_doktor_od_arszeniku: Odsyłam do uchwał — Zasady etyki poselskiej oraz rozdziałów 4 i 13 Regulaminu Sejmu. Tylko się nie uduś ze śmiechu, jak przeczytasz, co powinno charakteryzować posła, szkoda by Cię było. Są zwrócenie posłowi uwagi, upomnienie posła, udzielenie mu nagany, przywołanie posła "do porządku" podczas obrad, wyłączanie mikrofonu, wykluczenie posła z obrad czy wreszcie, creme de la creme, obniżenie uposażenia. A do tego dochodzi jeszcze potencjalny dramat niezdobycia sobie względów suwerena, co też na swój sposób można uznać za ban. Że o niewciągnięciu na biorące miejsce na liście przez partyjne władze nie wspomnę. Taki Janusz Korwin-Mikke to w sumie jest zbanowany przez zdecydowaną większość trwania III RP, a wciąż dzielnie usiłuje sobie założyć kon... zostać wybranym do Sejmu.